BONODA VADE ÖNCESİ BAŞVURU HAKKININ KULLANILMASI
Bir kıymetli evrak türüolan bonoda, hamilin başvuru borçlularına başvurma hakkı esas itibariyle bononun vadesinin geldiği ve ödenmek üzere keşide edene usulüne uygun bir şekilde ibraz edildiği durumlarda söz konusu olur. Ancak, bononun asıl borçlusu statüsünde bulunan keşidecinin (bono düzenleyicisinin) bonoyu ödememe tehlikesinin ortaya çıktığı hallerde kanun koyucu tarafından bono hamiline, bonodan kaynaklanan alacağının korunması amacıyla vade öncesi müracaat borçlularına başvurma hakkı tanınmıştır. Türk Ticaret Kanunu’nun 778/1-d maddesiyle atıf yapılan ve bononun niteliğine aykırı düşmedikçe ödememe halinde başvurma hakkına ilişkin uygulanacak olan Türk Ticaret Kanunu’nun 713. maddesinin 2. fıkrasında da belirtildiği üzere bonoyu düzenleyen;
- İflas etmiş,
- Herhangi bir ilamla ispatlanmamış olsa da ödemelerini tatil etmiş,
- Aleyhindeki herhangi bir icra takibi semeresiz kalmış ise
düzenleyenin ödememe durumunun sabit olduğu kabul edilir ve hamil bononun vadesini beklemeden müracaat borçlularına başvurabilecektir.
Bonoyu düzenleyeninin iflas ettiği durumlarda başvuru hakkının kullanılması için iflas ilamının ibrazı yeterli olup ayrıca bir ödememe protestosu çekilmesine ihtiyaç duyulmazken (TTK md. 714/6), düzenleyenin muaccel borçlarını sürekli surette tatil ettiği veya aleyhindeki herhangi bir icra takibinin semeresiz kaldığı durumlarda hamilin vadeden önce başvuru hakkını kullanabilmesi, bonoyu ödemek üzere düzenleyene ibraz etmesi ve akabinde ödememe protestosu düzenlenmesi koşuluna bağlanmıştır (TTK md. 714/5).
Son olarak; başvurma hakkının vade öncesinde kullanıldığı durumlarda bono bedelinden, başvurma tarihinde hamilin yerleşim yerinde geçerli olan resmî iskonto oranına göre belirlenecek bir indirim yapılacağı düzenlenmiştir (TTK md. 725/2). Hamilin yerleşim yerinin Türkiye’de olması durumunda resmî iskonto oranı, T.C. Merkez Bankası tarafından düzenli aralıklar ile belirlenen resmî iskonto haddi olacaktır.
